Snapshot from my studio, January 2017.
Σπάνια μεταφράζω τις αναρτήσεις μου το τελευταίο διάστημα λόγω έλλειψης χρόνου, αλλά καθώς πολλοί φίλοι μου το έχουν ζητήσει, και η φετινή μου δουλειά απευθύνεται και εντός, και εκτός συνόρων, είπα να το τολμήσω.
Οι τακτικοί αναγνώστες και φίλοι θα γνωρίζουν ότι από τότε που ολοκλήρωσα το διδακτορικό κι επέστρεψα στη ζωγραφική σε μόνιμη βάση, προσπαθώ να τοποθετήσω δύο βασικές προτεραιότητες όσον αφορά την τέχνη: να αναπτύξω νέες συλλογές που εξελίσσουν την καλλιτεχνική μου πορεία, και να βρω νέους, πιο αποτελεσματικούς τρόπους να συνδυάσω τις καλλιτεχνικές, τις ακαδημαϊκές, και τις εκπαιδευτικές μου δραστηριότητες.
(Για τους νέους αναγνώστες που δεν γνωρίζουν – εργάζομαι 14 χρόνια στην Β’βάθμια ξενόγλωσση εκπαίδευση, και δραστηριοποιούμαι από το 2008 σε πανεπιστημια του εξωτερικού ως επισκέπτουσα καθηγήτρια και συγγραφέας σε θέματα ιστορίας τέχνης και πολιτισμού).
Κατά έναν τρόπο ζω εδώ και αρκετά χρόνια μια διπλή ή τριπλή ζωή (ως ζωγράφος, ερευνήτρια-συγγραφέας, και καθηγήτρια), και διαρκώς αναζητώ τρόπους σύμπτυξης αυτών των ασχολιών. Τόσο για να απλοποιήσω τη ζωή μου, όσο κι επειδή αυτές οι δραστηριότητες εμπλουτίζουν η μία την άλλη, κάτι που βλέπω να συμβαίνει όλο και πιο αυθόρμητα στην καθημερινότητά μου.
Δεν επιθυμούσα ποτέ να γίνω μόνιμο μέλος της ακαδημαϊκής κοινότητας, για λόγους που έχω εξηγήσει στο παρελθόν, αλλά διατηρώ βαθειά αγάπη για τη μάθηση και είναι πάγια δέσμευσή μου η προώθηση της κριτικής σκέψης και της καλλιέργειας των μαθητών μου, με τρόπο που αφορά την αληθινή ζωή, και όχι μόνο με θεωρητικολογίες.
Έχω επίσης την μεγάλη τύχη να εργάζομαι σε ένα περιβάλλον στο οποίο ενθαρρύνεται η δημιουργική προσέγγιση στη διδασκαλία και τη μάθηση, όπου έχω ενθαρρυνθεί να αναπτύξω νέους και πρωτοπόρους τρόπους χρήσης των τεχνών ως μέσο διδασκαλίας – διδάσκοντας μέσα από τις τέχνες, και όχι μόνο να μεταφέρω πληροφορίες σχετικά με αυτές.
Το περασμένο έτος υπήρξε πολύ δημιουργικό σε όλα αυτά τα πεδία και άνοιξε νέους δρόμους. Θα γράψω ξεχωριστή ανάρτηση κάποια στιγμή σε ότι αφορά τη διδασκαλία, αν και αλληλεπιδρά με το καλλιτεχνικό μέρος των δραστηριοτήτων μου, όπως θα φανεί και παρακάτω.
Όμως κινδυνεύω να βγω εκτός θέματος! Καθώς λοιπόν ξεκινά το 2017, εδώ είναι ένα μικρό δείγμα όλων όσων συμβαίνουν στο ατελιέ μου για το ερχόμενο έτος, και που πληρούν τον ευσεβή αυτόν πόθο – να συνδυάζουν τις ποίκιλες αυτές ασχολίες μου. Το πως θα φανεί συνολικά όταν ανακοινωθούν οι τρόποι παρουσίασης της νέας μου συλλογής:
Η Συλλογή «Λερωμένη από το Φως» 2017
Είναι έξι π.μ., και δουλεύω. Είμαι αφηρημένη, ριψοκίνδυνη, αγνοώ τις κοινωνικές υποχρεώσεις, κλπ. Είναι όπως πρέπει. Τρυπάει το λάστιχο, πέφτει το δόντι, θα μείνουν εκατό γεύματα χωρίς μουστάρδα. Το ποίημα γράφεται. Έχω παλέψει με τον άγγελο κι είμαι λερωμένη από το φως και δεν έχω καμία ντροπή. Ούτε ενοχές. Η ευθύνη μου δεν είναι απέναντι στο καθημερινό, ή στο καίριο. Δεν περιλαμβάνει τη μουστάρδα, ή τα δόντια. Δεν εκτείνεται στο χαμένο κουμπί, ή στα φασόλια στην κατσαρόλα. Είμαι πιστή στο εσωτερικό όραμα, όποτε και με οποιονδήποτε τρόπο και να καταφθάνει. Αν έχω ραντεβού μαζί σου στις τρεις, να γιορτάσεις αν αργήσω. Να γιορτάσεις ακόμη περισσότερο αν δεν έρθω καθόλου. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να ολοκληρωθεί το έργο καλλιτεχνικής αξίας.
~ Mary Oliver ~
Έχω δανειστεί τον τίτλο έργασίας της νέας μου συλλογής από έναν στίχο της ποιήτριας Mary Oliver, την οποία ανακάλυψα μέσα από ένα καταπληκτικό άρθρο στη γνωστή ιστοσελίδα Brainpickings, που με άγγιξε βαθιά, καθώς συνοψίζει το τί συμβαίνει όταν πάω να παλέψω με αγγέλους – κάτι που κάνω σχεδόν κάθε βράδυ.
Είναι αρκετά τα νήματα έμπνευσης που συνευρίσκονται στα έργα που την απαρτίζουν: η δύναμη των γραμμάτων, των λέξεων, των αρχαίων αλφαβήτων, η κεντρική έννοια της μεταμόρφωσης και της μύησης που εκφράζεται μέσα από τον ίδιο τον τίτλο της συλλογής, η χρήση αρχαίων κι εμβληματικων συμβόλων από την Αναγέννηση και την αρχαιότητα, και μια έντονη επιρροή από την τέχνη του δρόμου.
Οι ιδέες αυτές «πατάνε» στα προηγούμενα συμβολιστικά μου έργα, αλλά τα φετινά ίσως είναι τα πιο πρωτότυπα μέχρι στιγμής, καθώς ναι μεν οι προηγούμενες συλλογές ήταν απόλυτα πρωτότυπες εικαστικά, αλλα ουσιαστικά εικονογραφούσαν τις λέξεις και τις ιδέες του Πελαντάν, του Πλάτωνα, και άλλων φιλοσόφων, ή και γνωστούς μύθους. Αυτή τη φορά, είναι σαν να έχω «αποφοιτήσει» από τη διαδικασία μαθήτευσης στη χρήση της συμβολικής σύνθεσης για την έκφραση «αρχετυπικών» ιδεών που ανήκουν σε τρίτους. Τώρα συνθέτω η ίδια τόσο την ιδέα/ το αφήγημα, όσο και τη συμβολική απεικόνισή της. Δεν είμαι ανεπηρέαστη από τα γεγονότα που μας περιβάλλουν, και πάντοτε πίστευα στη σημασία της τέχνης ως τόπος αμφισβήτισης, εξερεύνησης, ή και πρόκλησης του κατεστημένου, όπως και στη σημασία της ως μάρτυρας στα γεγονότα. Τα στοιχεία αυτά μπολιάζουν την τελική σύνθεση.
Άρα, σε μια περίοδο αβεβαιότητας, σύγχυσης, και αλλαγών με αόρατους προορισμούς, οι συνθέσεις αυτές καθρεφτίζουν ακριβώς την αβεβαιότητα αυτής της δημιουργικής διαδικασίας στους καιρούς που όλοι βιώνουμε, και τις δυνατότητες επιτυχίας ή αποτυχίας (δημιουργίας ή καταστροφής) που τη συνοδεύουν. Κάποιες εικόνες μπορεί να μοιάζουν σκοτεινές – αυτό είναι όμως το σκοτάδι της κύησης, το αλχημικό νιγκρέντο, το χάος πριν επέλθει κάποιο είδος τάξης. Το σκοτάδι είναι αμετάκλητα «λερωμένο» από το φως, και αυτές οι εικόνες είναι το αποτέλεσμα.
Πάντοτε με μάγευε η διαδικασία της γραφής και η ιδέα «ιερών» λέξεων και γραμμάτων. Ολόκληροι κόσμοι νοημάτων που εμπεριέχονται στην καμπύλη ενός γράμματος ή μιας τελείας, φυλαχτά που μπορούν να επικαλεστούν θεούς ή να διώξουν δαίμονες, ρητά που μας κρατάνε όρθιους σε στιγμές ανάγκης. Η προσέγγισή μου στην τέχνη πάντοτε ήταν μια προσπάθεια να «μεταφράσω» τέτοιες έννοιες σε εικόνες, και όπως έχω ξαναγράψει, το μεγαλύτερο μέρος των ερευνητικών μου δραστηριοτήτων έχει αφιερωθεί στην κατανόηση του πως λειτουργούν οι διάφορες αυτές γλώσσες (εικαστική, συμβολική, γραπτή, μυθική, θεουργική) ώστε να εργαστώ πιο αποτελεσματικά με αυτές στη δική μου εικαστική πορεία.
Σε αυτή τη σειρά έργων (εδώ απεικονίζεται μόνο μια επιλογή αυτών), μια νεφελώδης ανθρώπινη μορφή, ή μορφές, είναι η βάση για την κάθε σύνθεση. Η στάση ή η κίνησή του καθρεφτίζει την ουσία της μεταμόρφωσης στην οποία υπόκειται. Οι εικόνες – ή τα γράμματα – που αποτελούν μέρος της εικαστικής σύνθεσης είναι συνήθως ένα ξεκάθαρο κλειδί για τα νοήματα που περικλείει. Πολλές φορές μπορεί να μη γνωρίζω ούτε η ίδια πως θα καταλήξει το έργο: ξεκινάω με τη μορφή την οποία έχω «συλλάβει» σε μια δεδομένη θέση. Οι φόρμες και οι αντιθέσεις που προκύπτουν πολλές φορές με οδηγούν στο επόμενο στάδιο – που όμως επίσης βασίζεται σε έρευνα – δεν μπαίνει τυχαία ή για σκέτη «διακόσμηση» κανένα σύμβολο και κανένα γράμμα, και το καθένα χρησιμοποιείται με πλήρη γνώση της σημασίας του. (Όπως αρέσκομαι να λέω χαριτολογώντας, οι πίνακές μου συνοδεύονται από υπομνήματα, και μπορείς να βγάλεις τη ζωγράφο από το πανεπιστήμιο, αλλά δεν μπορείς να βγάλεις την ακαδημαϊκό από τη ζωγράφο!)
Το δε τελικό αποτέλεσμα είναι και ένα ολοκληρωμένο αφήγημα που κρύβεται σε κάθε έργο, περιμένοντας τον θεατή να το ξεκλειδώσει. Καμιά φορά γίνεται και λίγο κυνήγι θησαυρού, ίσως χρειαστεί να ανατρέξει σε αναζήτηση των αναφορών, αλλά αυτό είναι μέρος του παιχνιδιου. Σε άλλες εποχές, η τέχνη βασιζόταν σ’αυτή την τεχνική (μέχρι περίπου την εποχή του νεοκλασσικισμού και του ρομαντισμού), και αυτήν προσπαθώ να εφαρμόσω με συνδυασμούς διαχρονικών, αλλά και σύγχρονων θεμάτων.
Guerrilla Angel (c) Sasha Chaitow 2016
Αντάρτης Άγγελος (Oil on canvas, 50 x 100 cm).
Αυτό το έργο είναι το μόνο που ίσως να θεωρηθεί «hors-serie», καθώς βασικά είναι η αφετηρία για μια ξεχωριστή συλλογή. Το συμπεριλαμβάνω γιατί συνοψίζει την άποψή μου για το νόημα και τον ρόλο της τέχνης – να «λερώνει» το σκοτάδι με φως με τον πλέον αντιδραστικό τρόπο. Το επαναστατικό μου αγγελάκι κρύβει το πρόσωπο και τα φτερά του, και χώνεται στα πιο βρώμικα μέρη για να επιτελέσει το έργο του. Εδώ κοιτάζει μέσα στον υπόνομο που κρύβεται κάτω από την ειδυλλιακή εικόνα της αγαπημένης μου Κέρκυρας, ψεκάζοντας το φως της στα σκοτάδια. Κι έτσι οι αρουραίοι φυτρώνουν φτερά λιμπελούλας, και οι κατσαρίδες μεταμορφώνονται σε πέρλες. Κατά μια έννοια, είναι πίνακας-προσευχή….
The Feathers of Penemue (C) Sasha Chaitow 2016
Τα Φτερά του Penemue (Oil on canvas, 50 x 50 cm).
Ο Penemue είναι ο άγγελος που δίδαξε τη δεξιότητα της γραφής στην ανθρωπότητα, είτε για καλό, είτε όχι. Η παλαιότερη αναφορά που έχει επιβιώσει (από το απόκρυφο βιβλίο του Ενώχ) είναι γραμμένη στην αρχαία Αιθιοπική γραφή, και το όνομα “Penemue” (Πενέμουε) αναπαράγεται εδώ στην κόκκινη ταινία που πέφτει από το μελανοδοχείο στα δεξιά. Η γραφή τελικά, είναι η παρουσία ή η απουσία της μνήμης; Εϊναι παντοδύναμη ή είναι παγίδα; Είναι μάταιη, ή ζωτικής σημασίας; Αυτά τα ερωτήματα εξερευνώνται εδώ, ενώ το γκράφιτι και το κείμενο σε διάφορες αρχαίες γλώσσες, σχηματίζουν μια παλιά προσευχή: ότι η ανθρώπινη προσπάθεια ίσως (πρέπει) να γιατρέψει τον κόσμο….
Adam (c) Sasha Chaitow 2016
Adam Kadmon (Oil on canvas, 50 x 50 cm).
Σε αρχαίες εκδοχές των Γραφών σχετικά με τη δημιουργία της ανθρωπότητας, αναφέρονται δύο μεταφυσικές μορφές του πρωταρχικού ανθρώπου: ο συλλογικός Αδάμ Καδμόν (πριν από την Πτώση), και ο ατομικός Αδάμ Χα-Ρισόν (μετά την Πτώση). Το αν το μήλο της γνώσης ήταν δώρο ή κατάρα αφήνεται στην κρίση του θεατή… το έργο είναι περισσότερο μια μελέτη του πως και ο Αδάμ είναι λερωμένος από το φως, και τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την ανθρώπινη φύση εν γένει.
Ecstasy – Shekinah. (c) Sasha Chaitow 2016
Έκσταση – Παρουσία (Oil on canvas, 50 x 50 cm).
Μια έννοια που συναντάται τόσο στην Ορθοδοξία, όσο και σε άλλες θρησκείες, είναι αυτή της Θείας Παρουσίας. Σ’αυτόν τον πίνακα, ο νεαρός έχει απορροφηθεί από τις σπουδές και την προσεχή, μέχρι που έρχεται αναπάντεχα μια στιγμή έκστασης, και κατέρχεται η θεία Παρουσία και τον καταλαμβάνει. Καθρεφτίζεται από το πορτοκαλί γεωμετρικό σύμβολο σε μορφή πουλιού που κατέρχεται στην ύλη – καθρεφτίζοντας επίσης το λευκό περιστέρι και το Άγιο Πνεύμα. Τα γκράφιτι και τα τατουάζ περιλαμβάνουν τις λέξεις «Παράδεισος» και «Ενότητα» σε διάφορες αρχαίες γλώσσες.
Learning the Language of the Birds 1,2, and 3 (c) Sasha Chaitow 2017
Μαθαίνοντας τη γλώσσα των πουλιών 1, 2, and 3. (Oil on canvas, 3 paintings measuring 20 x 60 cm each).
Η «Γλώσσα των Πουλιών» αναφέρεται σε δύο πράγματα: ένα αρχαίο ποίημα των Σούφι (Συνέδριο των Πουλιών) και γενικότερα στη μυθολογία και τον μυστικισμό, σε μια αγνή, συμβολική γλώσσα που βασίζεται στις διπλές έννοιες και τα λογοπαίγνια για τη μεταφορά θείων διδασκαλιών και μηνυμάτων προς τους μυημένους.
Η νεφελώδης μορφή από τα πρώτα έργα βρίσκεται και πάλι παρούσα σε διάφορες στάσεις, αλλά το μήνυμα του κάθε έργου κρύβεται στην επιλογή των πουλιών. Ας μην υπάρξει αμφιβολία – τα πουλιά αυτά δεν είναι απλώς διακοσμητικής αξίας. Έχω ερευνήσει αρχαίες, μεσαιωνικές, Αναγεννησιακές, και άλλες συμβολικές σημασίες προκειμένου να τα επιλέξω, και το καθε έργο απεικονίζει ένα στάδιο σε μια διαδικασία εσωτερικής μεταμόρφωσης.
Καθώς η ανάρτηση αυτή είναι ήδη αρκετά μεγάλη, προς το παρόν θα παραθέσω μόνο τους τίτλους από τα επί μέρους έργα στο τρίπτυχο, μαζι με τα πουλιά που απεικονίζονται, και θα προσκαλέσω τους αναγνώστες να κάνουν τη δική τους έρευνα και ερμηνεία! Όταν θα τελειώσει όλη η σειρά, ελπίζω ότι θα μπορέσω να δημοσιεύσω έναν κατάλογο με πιο λεπτομερείς περιγραφές και οδηγούς για τον συμβολισμό του κάθε πίνακα.
LLB 1: “Εν δυνάμει δημιουργός” (Μπλε κίσσα, συκοφάγος, καρακάξα)
LLB 2: “Fisher – King – fisher” (Kingfisher – είναι η αλκυονίδα αλλά ο τίτλος αποτελεί λογοπαίγνιο στα αγγλικά που αναφέρεται στον Αρθουριανό μύθο και τον Βασιλιά-ψαρά)
LLB 3: “Και τώρα που;” (γερανοι, τσαλαπετεινος)
Νέα μονοπάτια;
Τη στιγμή που γράφω, τα υπόλοιπα έργα αυτής της συλλογής είναι σε διάφορα στάδια σχεδιασμού ή ετοιμασίας. Καθώς χρησιμοποιώ λαδομπογιές, στο χρόνο που χρειάζεται για να στεγνώσει μια δεδομένη στρώση ενός έργου, ετοιμάζω το επόμενο κι έτσι έχω πάντοτε 2-3 έργα υπ’ατμόν.
Από πέρυσι συζητάω τις πιθανότητες έκθεσης της τελειωμένης συλλογής στην Ελλάδα και το εξωτερικό, κι ενώ δεν είναι ακόμη η στιγμή για τα αποκαλυπτήρια, μπορώ να πω ότι υπάρχουν συναρπαστικές συνεργασίες κι εξελίξεις που θα ανακοινωθούν τη σωστή στιγμή.
Σχετικά με το Icon Gallery
Για τους φίλους που αναρωτιόνται τι φτιάχνω για το ICON Gallery – έχω την τύχη να βρίσκω χρόνο για τη δημιουργία αυτών των ατομικών συλλογών γιατί έχουμε μεγαλώσει τόσο ώστε έχουμε πληθώρα καλλιτεχνών! Πλέον εκπροσωπούμε περισσότερους από 30 καλλιτέχνες, επιτρέποντάς μου μεγαλύτερη ευελιξία στις προσωπικές μου εργασίες. Επίσης μέσα στο 2017 θα παρουσιάσουμε νέες συλλογές αφιερωμένες στους μύθους, τους θρύλους, και τα παραμύθια – κι έτσι θα συνταιριάξουν και εκεί ορισμένα κομμάτια δικά μου. Μείνετε συντονισμένοι στο www.iconcraft.gr για νεώτερα, που θα ανακοινωθούν συν τω χρόνω.
Κλείνοντας θέλω επίσης να ευχαριστήσω θερμά κάποιους ανθρώπους που με ενθάρρυναν να αναπτύξω και να καταγράψω αυτές τις σκέψεις. Μεταξύ αυτών ο πατέρας μου Leon Chaitow, που οι διαρκείς του ερωτήσεις σχετικά με τη σημασία των συμβολικών μου έργων οδήγησαν στη δημιουργία του καταλόγου “Saving the Lives of Angels” που περιλαμβάνει λεπτομερείς ερμηνείες κάθε έργου της περσινής μου συλλογής. Επίσης πρέπει να ευχαριστήσω την εξαιρετικά δημιουργική και ταλαντούχα φίλη Ευδοκία Θωμοπούλου, που με ενέπνευσε με τη δική της δουλειά να προσπαθήσω να πω δυο λόγια για τη δική μου. Τέλος, την ακούραστη φίλη κι εργοδότρια Πατρίτσια Ανδριώτη, που με έχει εμπνεύσει δίνοντάς μου δημιουργικό χώρο και εναύσματα να αναπτυχθώ ως καθηγήτρια και να αγαπήσω αυτό που κάποτε ήταν «απλά μια δουλειά». Όπως επίσης και όλους όσους έχουν στηρίξει την καλλιτεχνική μου πορεία με κάθε τρόπο. Περισσότερα σύντομα!
