Αυτή η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ (Ελ. Τύπος) το Σάββατο 18/01/14. Επιτρέπεται η ηλεκτρονική αναδημοσίευση μόνο εφόσον αναδημοσιευτεί το πλήρες κείμενο, μαζί με σύνδεσμο στην παρούσα σελίδα. Απαγορεύεται κάθε είδους έντυπη αναδημοσίευση
Μπορείτε να μας περιγράψετε με λίγα λόγια το περιεχόμενο της εκδήλωσης «Τεχνών (επ)ανάστασις» που θα λάβει χώρα στην Κέρκυρα το τριήμερο 24-26 Ιανουαρίου;
Το τριήμερο εκδηλώσεων έχει σχεδιαστεί ώστε να εκπροσωπηθούν οι περισσότερες τέχνες στο μέτρο του δυνατού. Η πρώτη ημέρα, 24/1 είναι ένα τρίστρατο τεχνών, εγκαινιάζοντας την εικαστική έκθεση με τη συνοδεία ποίησης και μουσικής. Τη δεύτερη μέρα 25/1 παρουσιάζω το νέο μου βιβλίο με την βοήθεια του συγγραφέα κ. Ζέφυρου Καυκαλίδη, μέσα από έναν Πλατωνικό διάλογο που θα ξετυλίξει την ιστορία και το περιεχόμενό του με ζωντανό και αρκετά πρωτότυπο τρόπο. Την τρίτη μέρα 26/1, εννέα διακεκριμένοι ομιλητές δίνουν τη δική τους απάντηση γιατί έχουν ανάγει τον πολιτισμό σε τρόπο ζωής σε πείσμα των ημερών. Στόχος είναι η πρόκληση ενός ουσιαστικού διαλόγου μεταξύ συμμετεχόντων-κοινού που θα αναδείξει τον απτό και χειροπιαστό ρόλο που μπορούν να έχουν οι τέχνες και τα γράμματα σε περιόδους ανακατατάξεων όπως αυτή που ζούμε.
Πώς προέκυψε η ιδέα για τη διοργάνωση της συγκεκριμένης εκδήλωσης; Ποιοι φορείς την στηρίζουν;
Η ιδέα ήταν αποτέλεσμα δημιουργικής ανταλλαγής ιδεών με τους συνεργάτες μου που θα έρχονταν στην Κέρκυρα με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου μου. Η εκδήλωση είναι μια σύμπραξη μεταξύ των εκδόσεων Δαιδάλεος, της Ελληνικής Κοινότητας του Μεταφυσικού εκ της οποίας συμμετέχουν ιδρυτικά μέλη, κι εμού ως ιδρύτρια του πολιτιστικού φορέα Phoenix Rising Academy και βασική υπεύθυνη διοργάνωσης. Η σύλληψη του τριήμερου και του θέματος της ημερίδας είναι δική μου. Oλοκληρώθηκε με τις προτάσεις και την βοήθεια όλων των συνεργατών, και ιδιαίτερα του κ. Γιάννη Πετσάλη, προέδρου του Corfu Museum. Η έμπνευση πηγάζει αφενός από το κεντρικό θέμα του βιβλίου μου – δηλαδή τον κοινωνικό ρόλο των τεχνών – αφετέρου από την έντονη ανάγκη να υπάρξει μια δημιουργική αλλά και χειροπιαστή απάντηση στην αδράνεια και την απίστευτη μιζέρια η οποία χαρακτηρίζει τις μέρες μας.
Πείτε μας κάποια πράγματα για την 1η ημέρα της εκδήλωσης και τα καλλιτεχνικά δρώμενα που θα έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει το κοινό.
Το εσωτερικό του προγράμματος της εκδήλωσης με πληροφορίες για την κεντρική ιδέα της εκδήλωσης και στοιχεία για τα δρώμενα των πρώτων 2 ημερών.
Αρχικά είχε σχεδιαστεί διήμερο που περιλάμβανε την βιβλιοπαρουσίαση και την ημερίδα. Όμως, αφού επί δύο μέρες θα μιλούσαμε για τις τέχνες, κι εφόσον η έμπνευση προερχόταν από τα Παρισινά Σαλόνια που είχε διοργανώσει ο Πελαντάν (του οποίου το έργο αποτελεί το θέμα του βιβλίου μου), δεν μπορούσαν να λείπουν οι τέχνες αυτές καθ’αυτές. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα της ομαδικής εικαστικής έκθεσης. Κατόπιν περαιτέρω συζητήσεων με τον κ. Πετσάλη, καταλήξαμε ότι δεν αρκούσε να αναδειχθεί η μία τέχνη αλλά όχι οι άλλες, κι έτσι επεκτάθηκε η εκδήλωση. Στην εικαστική έκθεση συμμετέχουν Κερκυραίοι ζωγράφοι που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση συμμετοχής. Την μουσική παρουσία δίνει το Maiden Quartet, το πρώτο κουαρτέτο εγχόρδων που δημιουργείται από φοιτητές του τμήματος μουσικών σπουδών στο Ιόνιο πανεπιστήμιο.Αποτελείται από τους Κωνσταντίνο Λεοντάρη και την Ανθή Ιωαννίδου (βιολιά), την Χριστίνα Καμινάρη (βιόλα), και τη Δέσποινα Σπανού (βιολοντσέλο). Το πρόγραμμα της βραδιάς ολοκληρώνουν με απαγγελίες ποίησης η κυρία Άννα Παυλίδου που θα ερμηνεύσει δικά της ποιήματα, και την κυρία Μαρίνα Καραμανώλη, που θα ερμηνεύσει μια ανθολογία Κερκυραίων ποιητών.
Ποιο το περιεχόμενο των ομιλιών κατά την 3η μερά της «Τεχνών (επ)ανάστασις»; Με ποια κριτήρια επιλέχτηκαν οι συμμετέχοντες;
To εξωτερικό φύλλο του προγράμματος της΄ εκδήλωσης, με στοιχεία της ημερίδας που κλείνει το τριήμερο.
Καθώς εκκολαπτόταν η ιδέα ήξερα ότι δεν ήθελα άλλες θεωρητικολογίες. Δεν ήθελα άλλους όμορφους, περίτεχνους, αφηρημένους συλλογισμούς για το πως η ιστορία, η φιλοσοφία, και οι τέχνες είναι σημαντικές εξ’ορισμού που μας αφήνουν παγερά αδιάφορους. Προσωπικά έχω κληθεί συχνά να απαντήσω στο ερώτημα «μα γιατί ασχολείσαι με όλα αυτά, τι χρησιμότητα έχουν;» Πολλοί αντιλαμβάνονται αυτά τα πράγματα ως πολυτελείς αμπελοφιλοσοφίες από τη στιγμή που η καθημερινή επιβίωση έχει γίνει προτεραιότητα. Για να απαντήσουμε αποτελεσματικά σε κάτι τέτοιο, δεν αρκεί να απαξιώσουμε την ερώτηση.Η αξία των τεχνών και των γραμμάτων δεν είναι αυτονόητη, και αν το ισχυριστούμε αυτό τα απαξιώνουμε εμείς οι ίδιοι. Αυτό είναι το στοίχημα στο οποίο καλούμαστε να ανταποκριθούμε, παρουσιάζοντας μέσα από χειροπιαστά παραδείγματα και ιδίαν πείρα τη δύναμη που έχουν αυτά τα θέματα μέσα στην καθημερινότητα.
Αναζήτησα δύο κατηγορίες ομιλητών: νέους ανθρώπους οι οποίοι έχουν επιτυχώς κάνει τρόπο ζωής την ανάδειξη των τεχνών και των γραμμάτων, με ποιοτικό έργο παρά το νεαρό της ηλικίας τους, και μεγαλύτερους ανθρώπους οι οποίοι όμως έχουν υπάρξει – κι εξακολουθούν να είναι – μέντορες και υποστηρικτές τέτοιων προσπαθειών. Τους ζήτησα να αντλήσουν έμπνευση από τα δικά τους βιώματα και κίνητρα – να ξεχάσουμε τα ψυχρά αμφιθέατρα και τον ξύλινο αφηρημένο λόγο, και να μοιραστούμε την έμπνευση που αποτελεί δική μας κινητήριο δύναμη με το κοινό.
Θεωρείτε πώς το 3ήμερο αυτό σηματοδοτεί (ή θα θέλατε να σηματοδοτεί) σε ένα γενικότερο πλαίσιο μια αλλαγή πλεύσης για τον χώρο του εναλλακτικού στην Ελλάδα;
Η εκδήλωση σηματοδοτεί την αναγνώριση του πολιτισμού ως κάτι που μας αφορά όλους. Αφορά κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο και όχι τον χώρο του εναλλακτικού όπως τον εννοούμε συνήθως.
Αν θα ήθελα να δω μια αλλαγή πλεύσης στον χώρο που αναφέρετε θα ήταν να ανέβει περισσότερο ο πήχης σε ό,τι αφορά την ποιότητα και την ευθυκρισία των εκπροσώπων του. Η ενασχόληση με «εναλλακτικές» θεματολογίες δυστυχώς έχει γίνει αφορμή για την ανάπτυξη απίστευτης, επικίνδυνης, και καιροσκοπικής παραφιλολογίας, και δικαιολογία για την εξωτερίκευση συμπλεγμάτων που εκφράζουν περισσότερο τις σκοπιμότητες όσων βρίσκουν αποκούμπι στην ταυτότητα του «εναλλακτικού».
Τι σημαίνει «εναλλακτικό;» Εναλλακτικό είναι το να ζωγραφίζεις τη νύχτα και να μένεις όρθιος όταν πρέπει την άλλη μέρα να πας να δουλέψεις για μηδαμινό μισθό σε μια εργασία που δεν σε αφορά. Εναλλακτικό είναι το να μην επιδίδεσαι σε παραφιλολογίες αλλά να επιμένεις σε στοιχειοθετημένη – αλλά κατανοητή – επιχειρηματολογία όταν συζητάμε δύσκολα θέματα όπως φιλοσοφία, μεταφυσική, και ιστορία. Εναλλακτικό είναι να επιδιώκουμε τον ουσιαστικό διάλογο αντί για ψυχρές διαλέξεις στις οποίες ο κόσμος παρίσταται για το θεαθήναι. Να ξανακοιτάξουμε ο ένας τον άλλο στα μάτια και να καταλάβουμε ότι μας αφορά όλους. Εναλλακτικό είναι να ψάχνεις λύσεις όταν όλοι γύρω σου καταπίνουν αμάσητα τα μηνύματα της τηλεόρασης. Εναλλακτικό είναι να διοργανώνεις κάτι τέτοιο με ιδιωτική πρωτοβουλία αντί να μοιρολογάς τις δυσκολίες που βιώνουμε.
Η «Τεχνών (επ)ανάστασις» είναι ένα δρώμενο δημιουργίας πολιτισμού. Η ταυτότητά του δεν χαρακτηρίζεται από την περιθωριοποίηση και την χωριστικότητα, αλλά από την ενωτική δύναμη των τεχνών. Αυτό που συνήθως εννοούμε λέγοντας «εναλλακτικό» είναι αναπόσπαστο μέρος του πολιτισμού με την ευρύτερή του έννοια. Ιστορικά, τόσο η μεταφυσική φιλοσοφία όσο και οι τέχνες είναι αυτές που έχουν σμιλεύσει τον πολιτισμό. Και το «Τεχνών (επ)ανάστασις» αποτελεί ένα δρώμενο στο οποίο οι συντελεστές μαζί με το κοινό καλούνται να δημιουργήσουν και να εξελίξουν μαζί τον πολιτισμό.
Η Κέρκυρα είναι ένα νησί με μεγάλη παράδοση στον πολιτισμό και στην παραγωγή πνεύματος, παρ’ όλα αυτά προσπάθειες με το προφίλ του τριημέρου πολιτισμού που διοργανώνετε σπανίζουν στις μέρες μας. Ποιο είναι το feedback που εισπράττετε από τους συμπολίτες σας λίγες ημέρες πριν τη διοργάνωση της εκδήλωσης;
Η ανταπόκριση του κόσμου έχει υπάρξει απίστευτα θερμή. Δεν νομίζω ότι για τον ντόπιο πληθυσμό είναι τόσο σπάνιο, διότι εδώ γίνονται συχνά «εναλλακτικές» καλλιτεχνικές προσπάθειες και σε κάθε στροφή πέφτεις πάνω σε έναν καλλιτέχνη… είναι κομμάτι της τοπικής μας ταυτότητας. Η Κέρκυρα δεν είναι αλώβητη όμως από την κρίση και είναι διάχυτη μια αίσθηση νοσταλγίας και απώλειας των «παλιών καλών ημερών». Με την εκδήλωση δίνεται η ευκαιρία να γίνουμε εμείς αυτοί που θα σμιλεύσουν εκ νέου «καλύτερες μέρες». Νομίζω πως οι συμπολίτες μου – ειδικά οι καλλιτέχνες – το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά, και γι’αυτό έχουν αγκαλιάσει την προσπάθεια αυτή. Γι’αυτό η Κέρκυρα είναι ίσως ο ιδανικός τόπος να ανοίξει αυτός ο διάλογος.
Πρόσφατα εκδώσατε το νέο σας βιβλίο με τίτλο «Ο Γιος του Προμηθέα: Ο Ζοζεφέν Πελαντάν, η Συμβολική Τέχνη και η Υλοποίηση του Ιδεατού» από τις εκδόσεις Δαιδάλεος που θα παρουσιαστεί στην Κέρκυρα στις 25 Ιανουαρίου. Ποια είναι τα πρωτότυπα στοιχεία που θα συναντήσει σε αυτό ο Ελληνας αναγνώστης;
Ο Πελαντάν και το έργο του είναι – με ελάχιστες εξαιρέσεις – παντελώς άγνωστος όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό αφού πραγματικά ξεχάστηκε από την ιστορία τέχνης, έχοντας απορριφθεί ως υπερβολικά παράξενος. Οπότε ένα βασικό στοιχείο πρωτοτυπίας είναι το ίδιο του το έργο: υπήρξε πολυγραφότατος συγγραφέας που ως άλλος Δον Κιχώτης επεδίωξε να πυροδοτήσει μια κοινωνική αναγέννηση μέσα από τις τέχνες και την πολύπλευρη μυθολογία που δημιούργησε. Η προσπάθεια αυτή έγινε σε μια εποχή σαν τη δική μας, κι εκείνος αποζητούσε τρόπο νοηματοδοσίας σε στιγμές ραγδαίων αλλαγών.
Το βιβλίο βασίζεται σε ενδελεχή ιστορική έρευνα, αλλά δεν είναι ούτε απλή βιογραφία, ούτε στεγνή ιστορική ανάλυση. Είναι γραμμένο σε προσιτή γλώσσα ώστε να είναι κατανοητό σε όλους, κι έχω επιχειρήσει να αποστάξω την ουσία του οράματος του Πελαντάν μέσα από τα δικά του λόγια, επεξηγώντας στον αναγνώστη την ουσία και τους στόχους των προσπαθειών του. Σε ένα κεφάλαιο ξετυλίγω ολόκληρη την μυθοποιία του Πελαντάν, σε άλλο παρουσιάζω την εφαρμογή της συμβολικής «γλώσσας» της τέχνης που αποτελεί τον πυρήνα της φιλοσοφίας του, και συνολικά παρουσιάζω πως ο Πελαντάν προσπάθησε να ανάγει τις τέχνες σε κινητήριο δύναμη της κοινωνίας με ενδιαφέρουσες μεταφυσικές προεκτάσεις. Στον επίλογο διερωτώμαι για τον βαθμό στον οποίο μπορεί να μας δώσει κάτι χειροπιαστό σήμερα. Στο σύνολό του το βιβλίο και το όραμα του Πελαντάν μπορεί να δώσει οπτικές για τον ρόλο μας ως δημιουργικά όντα, και τον βαθμό στον οποίο μπορούμε να επηρεάσουμε εμπράκτως το γίγνεσθαι στο οποίο ανήκουμε, αντί να παραμένουμε απλοί θεατές. Ταυτόχρονα αποτελεί απτή απόδειξη του πως μπορούμε να διδαχτούμε χρήσιμα από την ιστορία, αντί να τη θεωρούμε κάτι το πεπερασμένο και το αποκλειστικά θεωρητικό. Αυτός είναι άλλωστε ο στόχος της εκδήλωσης που πλαισιώνει την βιβλιοπαρουσίαση, όπως και του ίδιου του βιβλίου: η χρήση ιστορικών παραδειγμάτων για την βελτίωση της σημερινής κατάστασης, με κινητήριο δύναμη την ανθρώπινη δημιουργικότητα.
Επισκεφτείτε το www.artsrevolution.eu για να διαβάσετε όλες τις λεπτομέρειες για την «Τεχνών (επ)ανάστασις».
